Manon van Beek is CEO van elektriciteitsnetbeheerder TenneT. Met de DNHK ging ze in gesprek over de energietransitie en wat haar persoonlijk drijft.
Manon van Beek kijkt met een vooruitziende blik naar de energietransitie, want het jaar 2030 is voor een netbeheerder al morgen. Sinds een halfjaar staat de 48-jarige als CEO aan het roer van netbeheerder TenneT. Ze wil met het bedrijf een leidende rol in de energietransitie spelen. Het doel is een maximale leveringszekerheid en een breed maatschappelijk draagvlak. MARKT zocht de top-manager en moeder van twee op en sprak met haar over haar uitdagingen, achterliggende drijfveren en over wat haar allergieën zijn.
U bent sinds september CEO bij TenneT. Hoe is het eerste halfjaar verlopen?
Hit the ground running! Bij TenneT draai je meteen volop mee. Ik heb afspraken gemaakt met collega’s, andere netbeheerders zoals TransnetBW, 50Hertz en Amprion, stakeholders en ministers uit Duitsland en Nederland en vele projecten en stations bezocht. Het is ook gewoon zo dat je de agenda krijgt van je voorganger en in het tempo van zijn werk moet zien mee te komen in de dagelijkse operatie. De eerste week begon dan ook met de opening van de internationale hoogspanningsverbinding Doetinchem - Wesel op 21 september.
Behoorlijk intensief dus?
Het was een ontzettend intensief eerste halfjaar, maar dat was ook vooral mijn eigen keuze. Gelukkig had ik in de maanden voordat ik bij TenneT begon, de tijd om mij goed te kunnen voorbereiden. En in die maanden heb ik bijvoorbeeld de gelegenheid genomen om twee volle weken Duits te volgen bij de nonnen in Vught.
Bij uw vorige werkgever, Accenture, deed u ook al veel voor de energiesector en was u betrokken bij de liberalisering van de energiesector en de introductie van groene stroom. Hoe bent u hierin gerold?
Op mijn eerste werkdag bij Accenture mocht ik mij ’s middags melden bij EDON, wat nu Essent is. Daar kwam ik er eigenlijk meteen al achter dat de wereld van energie ergens over gaat en een enorme maatschappelijke impact heeft. Vandaag trouwens nog veel meer dan 25 jaar geleden, toen ik daar begon. Ik ben bij Accenture altijd verantwoordelijk geweest voor de energiesector. Het ging in het begin om liberalisering en splitsing van de energiemarkt. Het gaat nu over duurzaamheid, windenergie, slimme meters en elektrisch vervoer. Het is een maatschappelijk thema waar ik graag mijn bed voor uit kom. Toen de uitnodiging kwam om als CEO bij TenneT aan de slag te gaan, voelde dat als een roeping.
Wat is de grote uitdaging in de energietransitie voor TenneT?
De grote uitdaging is om de leveringszekerheid te borgen voor vandaag en in de toekomst. Dat is voor in een duurzaam energiesysteem helemaal niet vanzelfsprekend met de fluctuerende stroomopbrengsten uit zon en wind. Daarnaast is maatschappelijke acceptie een grote uitdaging. De balans tussen deze twee onderwerpen is erg belangrijk.
Hoe pakt TenneT dit aan?
De realisatie van de energietransitie vraagt om maatschappelijke acceptatie op alle niveaus; van landelijk tot gemeentelijk. We hebben draagvlak nodig - het gaat er dan niet om of je wel of geen windturbine in je achtertuin wilt hebben, maar vooral om het kostenvraagstuk. Verder speelt innovatie een bijzonder grote rol. De leveringszekerheid moet gegarandeerd blijven en hiervoor nemen we diverse voorzorgsmaatregelen. We leggen bij wijze van spreken vluchtwegen aan langs elke elektriciteitssnelweg. De vraag is of je deze vluchtwegen achterwege kunt laten door realtimebesturing en metaforisch de auto die de opstopping veroorzaakt in een milliseconde van de weg kunt halen zodat de rest van het verkeer blijft doorstromen. Dat is ontzettend uitdagend.
Wat zijn de verschillen tussen Duitsland en Nederland qua energietransitie?
Een belangrijk verschil is waar we op dit moment staan. In Duitsland bestaat 40 procent van de energie uit duurzame energie. In Nederland is dit rond de acht procent. Hier valt nog veel te doen. Een grote uitdaging voor Duitsland daarentegen is de CO2-uitstoot en de plannen voor de afbouw van de nucleaire- en bruinkolencapaciteit.
Hoe pakken de beide landen dit aan?
Nederland heeft een mooie aanpak met het klimaatakkoord. Elke vrijdag is er bij de SER in Den Haag een overleg met onder andere netbeheerders, ngo’s, brancheorganisaties en producenten. Dit creëert een platform waar je elkaar ontmoet en continue samenwerkt. In Duitsland zie je ambitieuze plannen met betrekking tot de energietransitie en afbouw van de nucleaire- en kolenindustrie. Dit is vanuit één thema gedreven waardoor je tot specifieke plannen komt die je aan de klimaattafel niet zo maar voor elkaar krijgt.
En op cultureel gebied?
Wat daar opvalt is dat Duitsland alles heel goed heeft uitgewerkt in een perfect allesomvattend plan. Of het nou om de afbouw van de kolenindustrie gaat of de energietransitie, het is een goed doordacht totaalplan. In Nederland beginnen we gewoon en we sturen gaandeweg wel bij. Voor beide valt wat te zeggen; je moet een plan hebben, maar je moet ook gewoon beginnen. Wat ik bij TenneT probeer te doen is het goede van beide landen te benutten. Laat ook vooral de diversiteit bestaan, dat maakt het interessant en kleurrijk. Ik zie dat ook thuis, mijn man is Italiaans, ook daar probeer je het goede van beide kanten gezamenlijk in te zetten. Uiteindelijk moeten we deze verschillen overbruggen, want de agenda van de energietransitie is niet Nederlands of Duits, maar Europees.
Er zijn al diverse grensoverschrijdende verbindingen tussen Nederland en Duitsland en vele andere Europese landen. Is het de bedoeling dit steeds verder uit te breiden?
Ja, en dat is ook noodzakelijk. Duurzame en betaalbare leveringszekerheid kan in de toekomst alleen bestaan in een Europees energiegrid. Duitsers zeggen dat heel mooi: Wir sind alle vernetzt. Deze interconnectie is belangrijk voor de prijzen en efficiënte uitwisseling van duurzame energie. Hoe beter je verbonden bent, hoe beter wij allemaal kunnen profiteren van zonne- en windenergie, ook al is het zonnig of waait de wind honderden kilometers verderop. Daarmee creëren we meer leveringszekerheid.
Kunt u een voorbeeld noemen van een grensoverschrijdend project?
Twee mooie voorbeelden zijn NordLink, een onderzeese verbinding tussen Duitsland en Noorwegen, en Cobra, een zeekabelverbinding tussen Nederland en Denemarken. Deze verbindingen worden in respectievelijk 2020 en 2019 operationeel. Als je verder in de toekomst kijkt, zie je projecten zoals de North Sea Wind Power Hub: het grootschalig benutten van windenergie in de Noordzee. Met zo’n groot project heb je op vele momenten een elektriciteitsoverschot en op andere momenten een tekort. Dan moet je gezamenlijk over de systeemgrenzen heen denken.
Is de maatschappelijke taak in de energietransitie een van de drijfveren om bij TenneT aan de slag te gaan?
Ja, zelfs de belangrijkste drijfveer. Wat klimaatverandering betreft: ik wordt er emotioneel van maar hou ook mijn hoofd koel. Ik vind het ook belangrijk naar mijn kinderen toe: wat doe ik voor hun toekomst? Het geeft veel voldoening om je zorgen in te zetten in actie en daar leiding aan te kunnen geven. Het is heel intensief, maar ik hoef mijzelf er niet aan te herinneren waarom ik dit doe. De overstap naar TenneT is dan ook een keuze die ik met mijn hart heb gemaakt.
U bent groot voorstander van gelijkheid op de werkvloer. Hoe staat het ervoor bij TenneT?
De man/vrouw verhouding is bij TenneT op dit moment 78/22. Er is dus nog veel ruimte voor verbetering, maar het begint met een visie: ik geloof in gelijkwaardigheid en gelijke kansen. Het gaat daarbij niet alleen tussen man/vrouw, maar ook etnisch talent, leeftijd, kortom algehele diversiteit. Het is daarbij ook gewoonweg beter voor het bedrijf: hoe diverser het team, hoe innovatiever je als bedrijf wordt. Het is niet dus alleen een verantwoordelijkheid maar ook een grote kans voor de business en innovatie.
Hoe zorg je in de praktijk voor gelijkheid?
Je verandert zoiets niet van de ene op de andere dag. In sommige vakgebieden zijn vrouwen misschien lastiger te vinden, maar dat mag geen excuus zijn. Wij hebben op dit moment een internationaal traineeprogramma waarbij 40-45% vrouw is. Het kan dus, zelfs bij een technisch bedrijf als TenneT. Je moet je verder afvragen hoe de future workforce eruitziet en welke competenties je nodig hebt. We proberen heel breed en internationaal te kijken, onder andere naar etnisch talent en vluchtelingtalent. Veel talent staat nog steeds aan de zijlijn van de arbeidsmarkt. Het is als groot bedrijf een verplichting en verantwoordelijkheid om te zorgen voor diversiteit. Wat bij mij in de allergiezone staat is ongelijkheid, onrechtvaardigheid en oneerlijkheid. Ik erger me als dingen niet eerlijk zijn.
Waar gaat TenneT heen de komende 20 jaar?
Hoe de energietransitie gaat verlopen is niet duidelijk, maar de richting wel: sterke groei van wind- en zonne-energie, in combinatie van power-to-gasontwikkelingen, waarmee je uiteindelijk ook de industrie kan elektrificeren en seizoenspatronen kan opvangen met opslag. Flexibiliteit is hierbij een sleutelwoord. Hoe we dat gaan invullen, leert de tijd. Wat belangrijk is, is samenwerking tussen Nederland en Duitsland, tussen de TSO’s en de industrie. Wij blijven doen waar we goed in zijn en geloven daarbij in de kracht van de markt.
Hendrike Oosterhof, DNHK
Meer interviews, reportages en achtergrondverhalen leest u in de volledige uitgave van MARKT.
Related News
