Het is een beproefd succesmodel voor economen: als het gaat om economische voorspellingen, is het beter om dit enigszins vanuit de pessimistische kant te brengen. Horrorverhalen hebben nou eenmaal meer drama en spanning dan romantische komedies. Als het echt zo erg wordt, kan niemand klagen dat hij niet is gewaarschuwd. Als de economische ontwikkeling daarentegen beter verloopt dan voorspeld, geniet het publiek van een bloeiende economie en herinnert men zich nauwelijks de onheilsvoorspellingen.
Door Carsten Brzeski
Dit wetende, zouden de huidige recessie-koppen nauwelijks slapeloze nachten moeten veroorzaken. Eigenlijk. Want alles wijst erop dat we gewoon in een periode leven waarin doemdenkers hoogtij vieren. En ze krijgen nog gelijk ook. Met name voor de Duitse economie wijzen op dit moment alle tekenen op een storm. Een perfecte storm.
Opeenstapeling van crises
De perfecte storm voor de Duitse en Europese economie is niet te vergelijken met andere crises van de afgelopen decennia. Het is een opeenstapeling van verschillende crises die zowel op korte termijn sporen nalaten, alsook structurele veranderingen op lange termijn noodzakelijk maken.
Op korte termijn zijn het vooral de hoge energie- en grondstofprijzen die een steeds grotere last worden voor consumenten en bedrijven. Denken dat mensen nog geld over hebben bij een verdubbeling of verdrievoudiging van hun energierekening, vraagt om fantasie. Maar ook bedrijven zijn steeds minder in staat om verhoogde productiekosten door te berekenen aan de consument. Wat volgt is een daling van de winst, minder investeringen en in het ergste geval stopt de productie en worden hele productielijnen verplaatst naar het (goedkopere) buitenland. Laag water in de Duitse rivieren doet daar nog een schepje bovenop. Nieuwe knelpunten in de leveringsketen, productieproblemen en inflatiedruk zijn het gevolg.
Goedkope energie invoer, hoogwaardige uitvoer
Maar dat is niet alles. Het keerpunt voor de Duitse economie zou nu wel duidelijk moeten zijn. Het beproefde macro-economische bedrijfsmodel van invoer van goedkope (Russische) energie en halffabrikaten en uitvoer van hoogwaardige industriële goederen is verleden tijd. De noodzakelijke volledige herstructurering van de Duitse economie kost tijd en geld. De ervaring van de laatste drie decennia met structurele veranderingen heeft geleerd dat de eerste fase van de veranderingen altijd gepaard gaat met een zwakke economische groei en verlies van welvaart. Het duurt even voor we de vruchten van hervormingen kunnen plukken.
Het beperken van reddingsoperaties
De combinatie van recessie en structurele verandering kan niet simpelweg worden aangepakt met nog meer reddingspakketten. Het grote verschil met de huidige opeenstapeling van crises en bijvoorbeeld de pandemie of de eerdere financiële crisis, is dat we niet terug kunnen naar de economische realiteit van vóór de crisis. Grote reddingsoperaties beperken wellicht de economische schade op korte termijn, maar verhinderen vaak ook structurele veranderingen; om nog maar te zwijgen van het feit dat de schuldenlast voor de volgende generaties blijft stijgen.
Structurele verandering op dit moment is niet als een openhartoperatie, maar als een openhartoperatie in een ambulance die met 180 km/u achteruit rijdt op de snelweg. Er kan heel wat misgaan. Zoals ik al zei, het is hoogtijd voor doemdenkers.
Nieuwe kansen om de crisis te overmeesteren
Maar er is hoop. Duitsland heeft in het verleden laten zien dat het structurele veranderingen aankan. Niet altijd snel en niet altijd even elegant, maar uiteindelijk wel succesvol. De huidige situatie biedt ook nieuwe mogelijkheden. Nieuwe kansen om de groene transitie te versnellen, om eindelijk de onontbeerlijke investeringen in infrastructuur en digitalisering te doen en het land in de fase van de postindustrialisering te brengen. Het zal niet gemakkelijk zijn en zeker niet pijnloos, maar hopelijk wel zo goed zijn dat de zwartkijkers die momenteel een hausse vieren, dit niet structureel kunnen blijven doen.
Over Carsten Brzeski
Carsten Brzeski is Global Head of Macro bij ING Research. Eerder werkte hij bij ABN Amro, het Nederlandse Ministerie van Financiën en de Europese Commissie. Hij is de JFK Memorial Policy Fellow aan Harvard University en lid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken voor de Nederlandse regering en het parlement. Brzeski studeerde aan de Vrije Universiteit van Berlijn, Northeastern University in Boston en Harvard University in Cambridge, VS.
Related News
