Duitsland bereidt scenario’s voor wanneer het plotseling geen gas meer krijgt uit Rusland. Het gasnoodplan kan ingrijpende uitwerkingen hebben voor de industrie.
Na de Russische invasie in Oekraïne werd in Duitsland de roep om een gasboycot steeds luider. De regering Scholz wil zo snel mogelijk af van gas uit Rusland, maar waarschuwde dat een boycot de industrie enorm zou schaden. Tegelijk is de politieke situatie zo precair, dat niet kan worden uitgesloten dat Rusland elk moment zelf de gaskraan kan dichtdraaien. Daarom werkt de regering aan een update van het gasnoodplan en neemt maatregelen om de eigen gasvoorraad aan te vullen
Duitsland is erg afhankelijk van Russisch gas. Begin dit jaar kwam 55% van de Duitse import uit Rusland, de andere helft kwam met name uit Noorwegen en Nederland. Het Russische aandeel is inmiddels al teruggebracht naar 35%. Eind dit jaar moet dat 30% zijn. Vooral LNG moet dit gat dichten. Duitsland denkt in de zomer van 2024 het Russische aandeel te hebben teruggebracht naar 10%.
Tot die tijd blijft het dus spannend. Op dit moment is de Duitse gasopslag slechts met 41% gevuld. In september of oktober moet dat 80% zijn. In december moet de eerste mobiele terminal voor LNG-gas in Wilhelmshaven in gebruik worden genomen.
Duitsland heeft om deze reden het gasnoodplan gereactiveerd dat drie fasen telt.
Fase 1: Vroegtijdige waarschuwing
Omdat Rusland heeft gedreigd de gaslevering te stoppen, heeft de Duitse regering in maart de eerste fase als vroegtijdige waarschuwing afgekondigd, omdat Rusland dreigde de gasleveringen te stoppen.
Hierop is een gemeenschappelijk crisisteam van het landelijk ministerie van Economische Zaken, de Bundesnetzagentur, de netbeheerders en de deelstaten opgericht om de details uit te werken, wat deze noodsituatie in de praktijk zou betekenen. De eerste details zijn nu bekend gemaakt.
Fase 2: Gasveiling voor bedrijven
Mocht Rusland daadwerkelijk de gastoevoer stoppen, dan treedt fase twee in werking. Hoewel voor particuliere huishoudens gas niet op rantsoen gaat, worden dan wel energiebesparingscampagnes opgezet.
Voor bedrijven die veel gas gebruiken, komen er dan zogenaamde gasveilingen om het verbruik te verminderen. Gasverbruik wordt op dat moment nog duurder.
Fase 3: Gas op rantsoen voor de industrie
De meest drastische beperkingen komen met de derde en laatste fase van het noodplan, wanneer Rusland de gastoevoer stopt. In dat geval moeten sommige bedrijven rekening houden met een vermindering of zelfs het wegvallen van de gasleveringen. Dit besluit wordt waarschijnlijk binnen 24 uur na het sluiten van Nord Stream 2 genomen.
Ondernemers die minder dan 1,5 miljoen kilowattuur per jaar verbruiken, hoeven niet te vrezen voor een gasrantsoen. Ook bakkerijen, supermarkten, boerderijen of kleuterscholen kunnen blijven rekenen op gas.
Grotere verbruikers zoals ziekenhuizen, verzorgingsinstellingen, gevangenissen, politiebureaus en brandweerkazernes zijn niet als eerste aan de beurt om te worden afgesloten.
In deze fase worden eerder gesloten kolen- en oliecentrales weer opgestart. Duitsland blijft wel vasthouden aan het sluiten van alle kolencentrales voor 2030. Voorlopig vraagt Duitsland nog niet aan Nederland om extra gasleveranties.
Zes criteria bepalen wie wordt afgesloten
Dit betekent dat er vooral naar de grootverbruikers in de industrie wordt gekeken. Duitsland telt ongeveer 2.500 bedrijven die meer dan tien megawattuur gas per uur verbruiken. De Bundesnetzagentur kijkt vervolgens naar zes criteria op basis waarvan grootverbruikers worden afgesloten of niet.
- Urgentie van de maatregel
- Grootte van het bedrijf
- Aanlooptijd die nodig is voor een gasafsluiting of -vermindering
- Economische schade in verband met de stillegging: in de keramiekindustrie bijvoorbeeld zouden de productie-installaties bevriezen en stilvallen als het gas zou ontbreken
- Kosten en mogelijkheden van een herstart na een stillegging
- Algemene belang van bedrijven bijvoorbeeld uit de medische industrie of de voedselvoorziening.
Daarmee moet de Bundesnetzagentur bijna per bedrijf een individuele afweging maken. In een interview met de Frankfurter Allgemeine Zeitung voorspelt directeur Klaus Müller extreem moeilijke beslissingen. “Het ontbreekt ons vaak aan voldoende informatie. Je kunt ingrijpen in een leverketen en niemand kan zeggen wat er gebeurt wanneer je een kaart uit het kaartenhuis trekt.”
Om beter te kunnen bepalen wie in een noodsituatie hoeveel gas krijgt, is de Bundesnetzagentur de afgelopen weken begonnen met het verzamelen van gegevens bij netbeheerders, industrie en de detailhandel. Deze data worden ondergebracht op een digitaal platform dat in oktober klaar moet zijn.
Tekst: Bertus Bouwman
Related News
